Ceza hukukunda tıbbi uygulama hatalarına (malpraktis) yönelik, başta 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu, 863 sayılı Tababet ve Şuabatı Tarzı İcrasına Dair Kanun ile 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerin Yargılanması Hakkında Kanun olmak üzere birtakım mevzuat hükümleri ve içtihatlar doğrultusunda hekimin karşı karşıya kalabileceği birtakım suçlar ve kabahatler ile tıp ceza hukuku esasları belirlenmektedir.

Tıp Ceza Hukuku

Ceza hukukunun tıbbi uygulamalar konusundaki görünümü tıp ceza hukuku olarak adlandırılmaktadır. Tıp ceza hukukuna, tıbbi muamelelerden doğan haksız fiillerin ceza hukukunun alanına giren unsurlarla incelenmesi de denilebilir. Hukuk fakültelerinde ve tıp fakültelerinde tıp hukuku ile tıp ceza hukuku dersleri gösterilmemekte, yalnızca ilgili yüksek lisans ve doktora çalışmalarında tıp ceza hukuku dersleri yer almakta ve ileri düzey akademik faaliyetlerle bu alan çalışılmaktadır.

Temel olarak, ceza hukukunda suçun oluşması için maddi (objektif) unsur ve manevi (subjektif) unsur olmak üzere iki unsurun bir arada var olması gerekmektedir. Tıbbi muamelelerde ve sağlık uygulamalarında da suçun oluşması ve ceza verilebilmesi için aynı şekilde bu iki unsur aranmaktadır. 

Uygulamada hekimler ve diğer sağlık çalışanları malpraktis dolayısıyla en çok taksirle öldürme, taksirle yaralama ve görevi kötüye kullanma suçlarından sorumlu tutulmaktadırlar. Bunun yanı sıra bazı münhasır durumlarda hekimlerin ve sağlık çalışanlarının kasten öldürme ve kasten yaralama eylemlerinden ve diğer kamu görevlisine özgü suçlardan da sorumlu tutulabilmeleri mümkündür. 

Bu suçlar Türk Ceza Kanunu kapsamında ele alınan suçlar olup hekimin fiili mevzuatımızda daha ağır bir suç ve ceza teşkil etmekte ise aynı eylem için daha ağır cezayı gerektiren suçtan sorumlu tutulacaklardır. Örneğin, transplantasyon yapan bir hekim organ ve doku nakline ilişkin daha ağır bir suç işlemişse bu ceza uygulanacak, aynı eylemi ile daha hafif olan kasten yaralama eyleminden ayrıca ceza almayacaktır. Ya da rüşvet, zimmet ve irtikap gibi suçlar görevi kötüye kullanma şeklinde işlenmiş ise bu durumda ayrıca görevi kötüye kullanma suçundan dolayı memura ceza verilmeyecektir.

Taksirle Yaralama

Taksirle yaralama suçunun takibi yani soruşturulması şikayete bağlıdır, hastanın bu konuda savcılığa şikayetini iletmesi gerekir. Dolayısıyla bir şikayet olmaksızın hekim veya diğer sağlık çalışanlarına yönelik savcı kendiliğinden ve doğrudan soruşturma yürütemez. Ayrıca hastanın şikayetini geri çekmesi halinde soruşturma ve kovuşturma aşamalarında sürece devam edilmez, yani şikayet veya dava düşer. Şikayet için kanunda 6 aylık bir süre öngörülmüş olup şikayet hakkının kötüye kullanılmaması için taksirle yaralama nedeniyle yapılacak bir şikayette 6 aylık hak düşürücü sürenin geçirilip geçirilmediğini savcılık dikkate alacaktır.

Taksirle yaralama suçu, kanunda sayılan uzlaşma yoluna gidilebilecek suçlardandır. Uzlaşma, Adalet Bakanlığı Alternatif Çözümler Daire Başkanlığı Uzlaştırma Bürosu tarafından atanan objektif bir üçüncü kişi tarafından atanan uzlaştırmacı tarafından uyuşmazlığın mahkeme yoluna gidilmeden tarafların özellikleri gözetilerek çözümlenmesi yoludur. Taksirle yaralama nedeniyle hasta şikayeti sonrasında taraflar arasında uzlaşma sağlanırsa hekim veya sağlık çalışanı hakkında dava açılmaksızın cezai süreç sona erecektir.

Taksirle Öldürme

Taksirle öldürme suçunun takibi şikayete bağlı değildir. Yani ölen kimsenin yakınları veya diğer ilgililer hekim hakkında şikayette bulunmasalar dahi savcı re’sen soruşturma yapabilecektir. Soruşturma sonrasında suçun işlendiğine dair yeterli şüphe olduğuna kanaat getirilirse kovuşturma aşamasına geçilecek, hekim hakkında kamu davası açılacaktır. Yargılama neticesinde hekimin suçlu olduğuna kanaat getirilirse hekim hakkında cezaya hükmolunacaktır. Taksirle öldürme suçu için hasta yakınları veya ilgililer şikayetlerini geri çekseler dahi süreç işlemeye devam edecektir.

Görevi Kötüye Kullanma

Türk Ceza Kanununun 257. maddesinde düzenlenen bu suç kamu görevlilerine özgü ve temel bir suç tipi olup kamu görevlisinin görevini hiç veya gereği gibi yapmaması şeklinde oluşabileceği gibi görevini ihmal etmesi suretiyle görevi ihmal şeklinde de oluşabilecek bir suçtur. Bu suçu oluşturan eylem veya eylemler malpraktis şeklinde ceza yargılamasına konu olabileceği gibi haksız fiil ve kusur sorumluluğu çerçevesinde hukuk davasına da konu olabilecektir. 

Görevi kötüye kullanma suçu kasten işlenebilecek bir suçtur. Fakat bu konuda özel bir kast ve manevi unsur aranmamaktadır, görevin gereği gibi yapılmaması veya ihmal edilmesi eylemlerinin bilerek ve isteyerek yapılması suçun oluşması için yeterlidir. Örneğin acil serviste görevli bir hekimin hastaya müdahale etmeden doğrudan başka hastaneye sevk etmesinde doktor eyleminin görevi ihmal şeklinde suç olduğunu tespit edilmiştir. Bu gibi örneklerle tıp ceza hukuku kapsamında görevi kötüye kullanma uygulamada sıklıkla karşılaşılan önemli bir suç tipidir.

Görevi kötüye kullanma suçunun oluşması için bir zarara sebebiyet verilmiş olması gerekmektedir. Bu konuda ya bir kişinin mağduriyetine ve mağdurun zararına sebep olması, ya kamunun zararına neden olması ya da birtakım kişilere haksız menfaat sağlanarak zarara sebep olunması şeklinde bir zararın mevcudiyeti aranmaktadır.

Bu suçun temel cezası ihmal suretiyle işlendiği takdirde 3 aydan 1 yıla kadar olup suçun temel cezası 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezasıdır. Görevi kötüye kullanma suçu şikayete bağlı suçlar kapsamında yer almamaktadır dolayısıyla suç hakkında bir şikayet süresi de öngörülmemiştir. Fakat Bu suç hakkında 8 yıl süreyle dava zamanaşımı süresi öngörülmüş olup bu süre içerisinde suç araştırması ve yargılama yapılmaz ise fail hakkında bu sürenin sonunda soruşturma ve yargılama yapılmayacaktır.

Kamu görevlilerinin işledikleri suçlar hakkında cumhuriyet savcılığının soruşturma yürütmesi yetkili idari mercinin iznine tabidir.

Görevi kötüye kullanma suçunda cezanın adli para cezasına çevrilmesi, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına (HAGB) karar verilmesi veya cezanın ertelenmesi kararı verilmesi mümkündür.

Kamu Görevlisi Kavramı

TCK ve CMK uygulamasına göre “kamu görevi” yapan kişiler memur sayılırken,“kamu hizmeti” yapanlar memur sayılmamaktadır. Bu doğrultuda bakanlıklar, il özel idareleri, belediye, köy ve tüzel kişilerine bağlı hastaneler ve sağlık ocaklarında çalışan hekimler ve diğer sağlık çalışanları memurdurlar. Kamu iktisadi teşebbüsleri ve kamu özerk kuruluşlarında çalışanlar da memur sayılırlar fakat muhakeme bakımından memur sayılmazlar, yalnızca özel kanunlarında yazılı rüşvet, zimmet ve irtikap gibi suçlarda memur sayılmaktadırlar. 

Serbest çalışan doktorlar ve diş hekimleri ise ceza kanunu uygulamasında memur sayılmazlar; ancak serbest meslek sahibi olarak kendi faaliyetleri devam ederken, geçici olarak devletin ve kurumların sağlık hizmetinde, salgın hastalıklar sırasında ya da aşı kampanyasında çalışan serbest doktor veya diş hekimi bu görevleri sırasında işledikleri suçlardan dolayı ceza kanunu uygulamasında memur sayılırlar. 

Hekimler İçin Soruşturma İzni

4483 sayılı kanun uyarınca kamudaki hastane ve sağlık merkezlerinde görev yapan sağlık çalışanlarının görevleri sebebiyle işledikleri isnat olunan suçun kovuşturulması yetkili idari makamın iznine tabidir. Hekim veya sağlık çalışanının kamu çalışanı olması veya kamu faaliyeti yürütmesi hallerinde yetkili idari merciinin izni ile soruşturma ve yargılama yapılabilecektir. Bu iznin verilmesi ya da verilmemesi kararına karşı ilgili tarafça itiraz etmek mümkündür. Soruşturma şartı olarak da bilinen bu usule göre kamu görevlisi hekim ve sağlık çalışanı hakkında ceza soruşturması ve kovuşturması yapılması savcılık tarafından alınacak soruşturma iznine tabi olmaktadır.

Ön İnceleme

Savcılık tarafında soruşturma izni verilmesi için başvurulan yetkili idari merci bir ön inceleme yapar, bir muhakkik (ön incelemeci) tayin eder. Ön incelemecinin hazırladığı rapor (ön inceleme raporu) doğrultusunda idari makam (ilçelerde kaymakamlık, illerde valilik) suç isnat edilen hekim hakkında soruşturma izni verilmesine ya da soruşturma izni verilmemesine karar verir.

Soruşturma İzni Verilmesi

Yetkili idari merci soruşturma doktor hakkında soruşturma izni verir ise, bu kararın tebliğinden itibaren şüphelinin 10 gün içerisinde Bölge İdare Mahkemesi (birtakım hallerde Danıştay’a) nezdinde itiraz hakkı vardır.

Soruşturma İzni Verilmemesi

Eğer yetkili merci tarafından soruşturma izni verilmemesi kararı verilir ise bu durumda da yine 10 günlük süre içerisinde üst merci’e Bölge İdare Mahkemesi (birtakım hallerde Danıştay) nezdinde soruşturma izni verilmemesi kararına itiraz etmek mümkündür.

İtiraz

4483 sayılı kanun uyarınca soruşturma izni verilmesi ya da verilmemesi kararına karşı itirazın 3 ay içerisinde sonuçlandırılması öngörülmüştür. Soruşturma iznine dair verilecek bu karar nihai ve kesindir.

Soruşturma izni verilmemesi kararına itiraz reddedilirse yahut soruşturma izni verilmesi kararına itiraz kabul edilirse cumhuriyet savcılığı soruşturma işlemlerini yürütecek, delilleri toplayacak ve yeterli delilin ve şüphenin varlığı halinde iddianame hazırlayarak kovuşturma için mahkemeye sevk edecektir. 

Süreç

Tıbbi uygulama neticesinde doktorun ve diğer sağlık çalışanlarının kusuru veya ihmali ile zarar gören ve hakları ihlal edilen hasta veya hasta yakınları, hekimin veya sağlık çalışanlarının cezai sorumluluğundan hareketle Cumhuriyet Savcılıklarına şikayette bulunabileceklerdir. Burada doktor veya sağlık çalışanı devlet hastanesi gibi kamu kurum ve kuruluşunda çalışıyor ise görevleriyle ilgili işledikleri suçlar kapsamında ilgili savcılık, yukarıda değinildiği üzere 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun uyarınca, öncelikle memurun bağlı olduğu kuruma yani idareye soruşturma izni için başvurulması gerekecektir. Zira suç isnadı için eylemin gerçekleştiği tarihinde kamu görevini ifa eden hekim hakkında 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun uyarınca soruşturma işlemlerinin başlatılması idarenin onayına tabidir.

Soruşturma izni verilmesi kararı ile (soruşturma izni verilmemesi kararına itiraz halinde itirazın reddi kararı ile), savcılık suç ve delil araştırması yaparak soruşturmayı tamamlar. Bu aşamada savcılık tarafından kovuşturmaya yer olmadığı (takipsizlik) kararı verilebilmesi mümkün olmakla birlikte yeterli suç şüphesinin varlığını tespit ederse iddaname hazırlayarak mahkemeye sunar.

İddianamenin mahkemece kabul edilerek yargılamaya geçilmesi ile soruşturma aşaması tamamlanmış ve kovuşturma aşamasına geçilmiş olunur. Burada delilleri etraflıca değerlendirecek olan mahkeme suçun işlendiği hususunnda maddi ve manevi unsurların varlığını tespit ederse cezaya veya güvenlik tedbirlerine hükmedecek, yahut suçun işlendiği konusunda mutlak kanaate varılamaz ise sanık hakkında beraat kararı verecektir.

Adli Para Cezası

Belirli suçlar kapsamında suçun işlendiğinin tespiti halinde mahkemece yalnızca adli para cezasına hükmolunabilir ya da hükmolunan hapis cezasının yanında adli para cezası da verilebilir. Görevi kötüye kullanma ve yaralama suçlarında adli para cezası verilmesi mümkündür. Fakat hükmün açıklanması kararı ile birlikte infaz edilmeyen hapis cezası, adli para cezasına çevrilemez, hapis cezası olarak hükmün açıklanması kararı verilir.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması

HAGB olarak da ifade edilen bu durum sanık hakkında verilen bir cezanın belirli şartlar altında hukuk dünyasında sonuç doğurmaması şeklinde ifade edilebilir. Beş (5) yıllık denetim süresi içerisinde kasten bir suç işlenmemesi halinde ceza verilmemiş gibi sonuç doğurur, verilen hüküm açıklanmaz, adli sicil (sabıka) kaydında yer almaz.

Eğer bu 5 yıllık denetim süresi içerisinde kasten bir suç işlenirse HAGB kararında verilmeyen hapis veya para cezasi infaz edilir. Fakat 5 yıllık denetim süresi içerisinde kasten bir suç işlenmesi halinde mahkeme sanığın durumuna ve halin icabına göre hükmü açıklarken cezanın yarısına kadar belirleyeceği bir kısmının infaz edilmemesine veya hükümdeki hapis cezasının ertelenmesine ya da cezanın çevirilmesine karar verebilir.

Cezanın Ertelenmesi

Belirli suçlar kapsamında suçun işlendiğinin tespit edilmesi ile fail hakkında hükmedilen hapis cezasının infaz edilmemesi, infazından vazgeçilmesi, cezanın belirli şartlar altında infaz edilmiş sayılması şeklinde cezanın ertelenmesi mümkündür.

Görevi kötüye kullanma suçu Hekim taksirli hareketiyle hastanın ölümüne neden olmuşsa ve hâkim 2 yıldan başlayan cezanın asgari haddinden ceza tayin etmişse (TCK 85/1), bu durumda bu cezanın ertelenmesi mümkündür: Bunun için hakkında hüküm verilen kimsenin “daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı üç aydan fazla hapis cezasına mahkûm edilmemiş olması” ve “suçu işledikten sonra yargılama sürecinde gösterdiği pişmanlık dolayısıyla tekrar suç işlemeyeceği konusunda mahkemede bir kanaatin oluşması” (TCK 51/1) gerekir.

Cezanın ertelenmesi mağdurun uğradığı zararın giderilmesi koşuluna bağlanabilir (TCK 51/2). Cezası ertelenen kimse hakkında hâkim, “bir yıldan az, üç yıldan fazla olmamak üzere, bir denetim süresi belirler”. Cezası ertelenen kişi bu süre zarfında kasıtlı bir suç işlemediği takdirde, cezası infaz edilmiş sayılır ve bu suçtan dolayı artık cezaevine girmesi söz konusu olamaz (TCK 51/8). Ancak cezası ertelenen kişi bu süre içinde kasıtlı bir suç işlerse, ertelenen cezanın kısmen veya tamamen cezaevinde çektirilmesine karar verilir (TCK 51/7) Bu durumda ayrıca yeni suçtan dolayı verilecek ceza da bu cezaya eklenecektir.

Tıp Ceza Avukatı

Malpraktis nedeniyle hekim veya diğer sağlık çalışanlarının şüpheli ya da sanık oldukları ceza muhakemesinde hekim ve sağlık çalışanlarının haklarının korunması avukat yani müdafii için uzman olması önem arz etmektedir. Tıp ceza hukukunun kendine münhasır alanı, malpraktis iddiası ile karşılaşan hekim ve sağlık çalışanını hakkıyla savunabilmek için tıp hukukunun tecrübe edilmiş olmasını ve tıp ceza hukukunda deneyimli hukukçu olmasının yanı sıra tıbbi terminoloji bilgisi ile vakıa yorumlanmasını ve çözümlenmesini de gerektirmektedir.

Hukuki sorunlarınıza ilişkin detayları öğrenmek ve hukuki destek almak için bize ulaşın.

Malpraktis yani Hekim-Tıbbi uygulama hatasından kaynaklanan tazminat davalarında zamanaşımı sürelerine dikkat edilmesi gerekmektedir. Zamanaşımı ilk itiraz şeklinde ileri sürülebilen bir defidir. Zamanaşımı süresinden sonra açılan tazminat davasında, davalının süresinde itiraz etmesi halinde, davanın reddine karar verilecektir.

Zamanaşımı

Tazminat hukukunda, iş hukukunda, borçlar hukukunda ve münhasıran sağlık alanında hasta, doktor ve hastane ilişkileri de dahil olmak üzere karşılıklı borç doğuran her hukuki ilişkide zamanaşımı ile alacağın talep edilmesi süre ile sınırlandırılmıştır. Yani mahkemeye bir alacak veya borç ilişkisi için talepte bulunurken bu talep ile ilgili zamanaşımı ve hak düşürücü sürelerine dikkat edilmelidir.

Zamanaşımı bir defi olarak alacağın talebini sınırlandıran bir husustur. Talepte bulunulan yani borçlu, borç hakkında ilk itiraz olarak zamanaşımı itirazında bulunulması gerekir. Karşı taraf zamanaşımı iddiasında bulunur ise dava usulden reddolunur. Mahkeme, karşı taraf itirazda bulunmamış ise zamanaşımının geçtiğini kendiliğinden (re’sen) dikkate alamaz.

Hak Düşürücü Süre

Hak düşürücü sürede ise sürenin geçip geçmediği mahkeme veya savcılık tarafından re’sen (kendiliğinden) nazara alınacak, hak düşürücü süre geçirildi ise karşı taraf itirazda bulunmasa dahi usulden reddedecektir. Hak düşürücü süre ödemeyi sınırlandırdığı gibi talepte bulunmayı da sınırlandırmaktadır. Usulen hak düşürücü sürenin geçirildiğini her zaman ileri sürülebilir. Fakat yukarıda değinildiği üzere zamanaşımı için, hak düşürücü süreden farklı olarak zamanaşımının defi olarak ilk itirazda ileri sürülmesi gerekir.

Sözleşmeden Kaynaklı Borç İlişkisi

Bir borç ilişkisinin dayanağı sözleşme olabilir. Hasta ve doktor arasındaki ilişki temelde vekalet sözleşmesine bağlı bir ilişki sayılmaktadır ve sözleşmeden doğan bir borç ilişkisi kurulduğu kabul edilebilir. Kural olarak sözleşmeden doğan borç ilişkileri 5 (beş) yıllık zamanaşımına tabidir. Dolayısıyla vekalet ilişkisi sayılan hasta hekim ilişkilerinde 5 (beş) yıllık zamanaşımı söz konusudur. Sağlık hizmeti almak için başvurulmuş olan hastanelere ve sağlık merkezlerine karşı alacak istemleri yani tazminat talepleri de bu kapsamda sözleşmeden kaynaklı borç ilişkisi olarak 5 (beş) yıllık zamanaşımı süresine tabidir.

Eser sözleşmelerinde ise Borçlar Kanununa göre taşınmazlar için zamanaşımı süresi 5 (beş) yıldır. Fakat taşınırlar için 2 (iki) yıllık süre söz konusudur.

Tüketici İşlemleri

Bu konuda Tüketici Davaları bakımından tüketici işlemleri için 2 yıllık bir zamanaşımı süresi öngörülmüştür. Yani, estetik müdahaleler için hasta hekim ilişkisinde Yargıtay tarafından kabul edilen eser sözleşmesi hükümlerince, tüketici davalarına konu estetik müdahaleler bakımından zamanaşımı 2 (iki) yıl kabul edilecektir. Aynı zamanda birtakım diş operasyonları da diş hekimi ile hasta arasındaki ilişki eser sözleşmesi kabul edildiğinden 2 (iki) yıllık zamanaşımı süresine tabidir. Dolayısıyla kural olarak estetik cerraha ve diş doktoruna karşı açılacak tazminat davaları eser sözleşmesi nazarında 2 (iki) yıllık zamanaşımı süresine tabidir.

Mevzuatımıza göre, ağır kusurun söz konusu olduğu halde sözleşme hiç ya da gereği gibi yerine getirilmez ise zamanaşımı uzamış dava zamanaşımı şeklinde 20 (yirmi) yıl olarak öngörülmüştür. Kasıt ya da ağır kusur, ağır ihmal veya aldatma, korkutma ve hile gibi hallerde zamanaşımının bu hallerin kalkmasından itibaren başlatılması mümkündür. Böyle durumlarda zamanaşımı için alacaklı lehine sürenin öğrenildiği veya engelin kalktığı tarihten başlatılması veya 20 yıl olması gibi oldukça makul bir süre öngörülmüştür.

Haksız Fiilden Kaynaklı Borç İlişkisi

Bir borcun dayanağı sözleşme olabileceği gibi haksız fiil de olabilir. Taraflar arasında bir sözleşme ilişkisi olmasa dahi veya sözleşme ilişkisinin dışına çıkılmış ise hukuki bir borç ilişkisi haksız fiil ile kurulabilir. Bir haksız fiil borç ilişkisi doğurabileceği gibi suç da oluşturabilir. Bunun için haksız fiil nedeniyle hukuk yargılamasının yanında ceza yargılaması da söz konusu olabilir. Hukuk hakiminin tespitleri ve kararları ceza hakimini bağlamayacağı gibi ceza hakiminin tespit ve kararları da hukuk hakimini bağlamayacaktır.

Hasta ve hekim arasındaki ilişkide borç haksız fiilden kaynaklanıyor ise, haksız fiiilden yola çıkılarak bir alacak talep edilmiş ise (Türk Borçlar Kanunu madde 72 hükmü uyarınca) maddi ve manevi tazminat alacağı için zamanaşımı süresi; zararın öğrenilmesinden itibaren 2 (iki) yıl, her halde haksız fiilin gerçekleşmesinden itibaren 10 (on) yıl şeklindedir. Aynı şekilde diş hekimlerine veya estetik cerrahlara karşı tazminat borcu haksız fiilden kaynaklanıyor ise bu haksız eylemin öğrenilmesinden başlayarak 2 (iki) yıl içerisinde tazmin talepli dava ikame edilmelidir.

Hukuki Destek

Sözleşmeden doğan borç ilişkilerinde sözleşmeye aykırılıkta ispat yükü borçlu üzerinde olmakta, fakat haksız fiilden kaynaklanan bir ilişkide zararın ispatı alacaklı (davacı) üzerinde olmaktadır. Bu ayrım oldukça önemlidir zira usül hukukunda ispat külfeti de zamanaşımı ile birlikte değerlendirilmesi gereken bir husus olarak karşımıza çıkmaktadır. Tazminata konu zararın ispatinin hangi taraf üzerinde olduğu davanın bütün sürecini ve karar sonucu etkileyebilmektedir.

Zamanaşımı konusu her hukuki olay için değişkenlik ve münhasır özellik arz etmekte olduğundan usüle ilişkin çıkarım ve değerlendirmeler yapılırken mutlaka bir hukukçudan destek alınmalıdır. Zamanaşımı ve diğer usül meseleleri hakkında hasta ve hekim için özellikle malpraktis konusunda tecrübeli bir avukat yoluyla dava işlemlerinin yürütülmesi tavsiye olunmaktadır.

Hukuki sorunlarınıza ilişkin detayları öğrenmek ve hukuki destek almak için bize ulaşın.

Tıp hukukunda, sağlık hukukunda, ceza hukukunda ve borçlar hukukunda malpraktis konusunun yani hatalı tıbbi uygulamaların neler olduğu, hangi başlıklar altında ve nasıl değerlendirildiği gerek hasta gerek hekim açısından önem arz etmektedir. Zira bir hatalı tıbbi uygulama ve buna bağlanan sonuçlar her bir durum için farklılık arz edebilmekte, bundan doğan bir hukuki ihtilafın çözümlenmesinde nasıl bir yol izleneceği buna göre belirlenmektedir.

Tıbbi Uygulama Hataları

Sağlık alanında tedavi görmek üzere hekime ya da hastaneye müracaat eden hastanın, hekimin kusurundan kaynaklanan bir nedenle maddi ve manevi zarara uğraması söz konusu olabilir. Uğradığı zararın doktorun, diş hekiminin veya cerrahın kusurundan ileri gelmesi ve bu kusur ile zarar arasında illiyet bağı olması gerekmektedir. Bu durumda aşağıda örneklerle açıklanan malpraktis durumunun varlığından söz edilebilecek ve maddi manevi tazminat talepleri ile doktora karşı dava açılabilecektir. Hukuk davalarının yanı sıra kast veya taksir şeklindeki eylemlerinden ötürü şikayet üzerine savcılık iddianame düzenleyebilmekte, hekim aleyhine ceza davası açılması da söz konusu olabilmektedir.

Tıbbi uygulama hatası nedeniyle doktora karşı dava açma konusunda veya hastaneye karşı bir iddiada bulunulması temelinde bu iddianın neye dayandırıldığının delillerle açıklanması yani iddianın ispatı önemlidir. Delillerin ispatinda hak ve tazminat taleplerinin neye dayandırıldığı oldukça önemli olmakta, ispat külfeti ile maplraktis davalarında zamanaşımı ile diğer usul ve esaslar bu doğrultuda iddianın neye dayandırıldığına göre değişebilmektedir. Bu yazıda malpraktis sayılabilecek durumlar örneklerle açıklanmış; teşhis hatası, aydınlatma ile onam hatası ve tedavi hatası olmak üzere aşağıdaki konu başlıkları altında malpraktis durumları sıralanmıştır:

Teşhis Hataları:

Tedavi sürecini belirlemede hastanın hastalığı ile ilgili yön verici özelliğe sahip olan teşhis hekimin doğru teşhisi koyma adı altındaki önemli bir yükümlülüğüdür. Teşhis yanlış ya da geç konulduğunda, ön muayene eksik alındığında, yetersiz hasta öyküsü alındığında, teşhise yönelik tetkik ve test gereği gibi yapılmadığında bu kapsamda yanlış teşhis ya da teşhis hatası olduğundan söz edilebilir.

Mevzuatımızda hekimin teşhis koyma yükümlülüğünü nasıl yerine getireceğine dair herhangi bir düzenleme yer almamaktadır. Doktor hasta için gerekli olan tetkikleri yapmak ve elde edilen sonuçlara yönelik olarak tıp biliminin gereklerine göre yorumlamak durumundadır. Hekimin teşhis koyma konusundaki ihmali ve kusuru neticesinde ardı sıra tıbbi müdahalelerde yanlışlıklar ve hatalar gerçekleşebilir. Bu durumda teşhisin yanlış konulması söz konusu ise teşhis koymada kusuru bulunan hekim sorumlu olacaktır.

Teşhisin konulması aşamasında hekim genel vakılara, tıp biliminin güncel verilerine ve hastadaki belirtilere göre hareket edecektir. Gerekli gördüğü takdirde hekim konsültasyon talebiyle hastayı sevk edebilir. Konsültasyon teşhis ve tedavi sürecinde uzman bir hekimden görüş alınmasıdır. Konsültasyon alındığı takdirde yanlış bir teşhis hekim kusurundan ileri geliyor ise bu durumda konsültasyon alınan doktor da yanlış teşhis şeklindeki malpraktis durumundan sorumlu tutulabilecektir.

Aydınlatma ve Onam Hataları:

Aydınlatma veya hastayı bilgilendirme, hastanın hastalık ve tedavi ile ilgili gerekli tüm detaylar konusunda bilgilendirilmesidir. Onam ise aydınlatma sonrasında hastanın müdahaleye rıza göstermesidir. Hekimin hastayı gereği gibi aydınlatması ve tıbbi müdahaleye yönelik rızasının alınarak tedavi gerçekleştirilmesi hekimin asli yükümlülükleri arasındadır. Aydınlatmanın gereği gibi yapılmaması, gerektiği durumlarda hasta yakınının aydınlatılmaması, yazılı onamın alınmamış olması, tedavi sonrası için aydınlatmanın hiç ya da gereği gibi yapılmamış olması gibi hatalar aydınlatma ve onam hataları kapsamındadır.

Hastanın gerekli şekilde yapılan bir aydınlatma sonrasında tedaviyi kabul etmeyeceği açıkça anlaşılıyor ise hekim aydınlatmanın gereği gibi yerine getirilmemesinden sorumlu olacaktır. Aydınlatma ve rızanın alınması yani tıp deyimiyle bilgilendirilmiş olur (informed consent) alınması şablonlar ve formlar aracılığı ile formaliteden olmamalı, borçlar kanunundaki genel işlem koşulları hükümlerine kıyasla aydınlatma hastanın ve tedavinin gereklerine uygun şekilde yapılmalıdır.

Hasta ve gerekli durumlarda hasta yakını, gerçekleştirilecek tıbbi müdahalenin gerekli detaylarını bilmeli, ortaya çıkabilecek komplikasyonlar hakkında açıkça bilgilendirilmelidir. Aydınlatma sonrası ise hastadan yazılı olarak onam alınmalıdır. Burada hastanın eğitim ve kültür düzeyi de gözetilerek bilgi verilmeli, hastanın üzüleceği gerekçesi ile aydınlatmadan kaçınılmamalıdır. Yalnızca psikolojik yıkıma uğrama ve tedavinin olumsuz etkilenmesi söz konusu ise aydınlatma yakınlarına yapılabilir ve/fakat bu durumda dahi hasta mümkün olduğunca aydınlatma sürecine dahil edilmeli, varsayılan rızanın olduğu kabul edilerek müdahale gerçekleştirilmelidir.

Hasta çocuk, yaşlı veya kısıtlı ise aydınlatma velisine ve vasisisne yapılmalı, rıza ise veli veya vasiden alınmalıdır. Acil durumlarda dahi aydınlatma yükümlülüğü devam etmekte olduğundan mümkün olduğu ölçüde acil durumlarda dahi aydınlatma gerçekleştirilmelidir. Acil bir durumda ve bilinci kapalı bir hastada tedavinin gecikmesi sakıncalı ise aydınlatma tedavi sonrasına bırakılabilir, fakat bu durumda da varsayılan rıza gözetilerek hastanın tedaviye rızasının olduğu kabul edilir.

Aydınlatmanın gereği gibi yapılmasından hekim kadar hastane de sorumlu olabilmektedir. Zira aydınlatma hususu hastane ve sağlık merkezinin de yükümlülükleri arasında olabileceğinden aydınlatmanın gereği gibi yapılmamasından hastane organizasyonunun da sorumlu tutulması mümkündür.

Tedavi Hataları:

Malpraktisin akla en çok gelen formu olan tedavi hataları; hekimin tıbben gerekli olan bir tedaviyi yapmaması, yanlış bir tedavi yönteminin seçilmesi durumudur. Tedavi hatalarında kuvvetli ihtimale dayanan müdahaleler ve gerçekleşen komplikasyonlar malpraktis sayılmamaktadır. Malpraktis için hekimin kusuru, ihmal veya kastı ile hastanın vücut bütünlüğünün ihlali ile zarara uğraması gereklidir.

Yanlış tedavi şeklindeki tıbbi uygulama hatalarında örnek olarak: hasta vücudunda yabancı madde unutulması, tıbben gerekli olmayan bir müdahalede bulunması, komplikasyonun fark edilmemesi, tetkiklerin gereğince incelenmemesi ve tedavi sürecinde gerekli olduğu halde konsültasyon alınmaması ya da istenmemesi, yanlış ilaç  yazılması veya verilmesi ya da gerekli olan ilacın veya dozun verilmemesi, hijyen ve sterilize kurallarına uyulmaması, tedavide yanlış malzeme ve cihaz kullanılması, hasta sevkinin doğru zamanda yapılmaması, hastanın karıştırılması, yanlış taraf cerrahisi, hastanın yeterince izlenmemesi gibi durumlar örnek gösterilebilir.

Malpraktis nedeniyle hasta hekimden zararları karşılığında maddi ve manevi tazminat talebinde bulunabilecektir. Bu tazminat miktarları resmi bilirkişi sıfatıyla Adli Tıp Kurumu nezdinde düzenlenen rapor doğrultusunda mahkeme tarafından takdir edilecektir. Tazminat talepli hukuk davalarının yanı sıra doktor aleyhine malpraktis nedeniyle ceza davası açılması da mümkündür. Malpraktis nedeniyle ceza yargılamasında ceza hakiminin delilleri ve tespitleri ile hukuk hakiminin delilleri ve tespitleri, fiilin gerçekleşmesine dair olan açık tespit dışında birbirinden bağımsız değerlendirilmektedir.

Malpraktis Avukatı

Bir hastanın başına gelen bir olayda malpraktis sayılabilecek bir durumun olup olmadığının belirlenmesinde uzman bir hekimden ve hukukçudan görüş alınması tavsiye edilmektedir. Zira malpraktis zannedilen birçok durum aslında komplikasyon olabilmekte, hasta ve hekim için aydınlatma ve onam konusunda ispat hukuku esasları belirleyici olabilmektedir. Malpraktis konusunda hastalar kadar hekimler de yargılamanın tarafı olduklarından gerek hasta avukatı gerekse hekim avukatı olarak malpraktis konusunda tecrübe önem arz etmekte, avukatın tıbbi uygulama hataları konusundaki uzman ve bilgili olması davanın seyrini değiştirebilmektedir. Bu konuda malpraktis iddiasına ilişkin tazminat talebinde veya açılan bir davada, gerek hekimler gerekse hastalar bakımından sağlık alanında uzman avukat ile çalışılması önerilmektedir.